Dat Feitelijk Advocaten je wegwijs kan maken in het medisch recht, wist je misschien al. Onze vorige blog is een goed startpunt voor wie heldere informatie zoekt. In dit stuk zoomen we in op aansprakelijkheid van de zorgverlener – van arts tot ziekenhuis en kinesist – die een schadevergoeding moet betalen wanneer de medische fout wordt bewezen. We serveren je enkele basisprincipes in gewonemensentaal en blijven bewust weg van moeilijke juridische vaktermen.

Het concept aansprakelijkheid lijkt duidelijk in de praktijk, maar geen enkel wetboek geeft een exacte definitie prijs. Dus: wat is dat eigenlijk, aansprakelijkheid? Aansprakelijkheid kan algemeen worden omschreven als de juridische situatie waarbij een partij verantwoordelijk wordt geacht voor het nadeel of de schade die een andere partij heeft geleden door een bepaalde gebeurtenis of handeling.

Diverse vormen

Veel mensen moeten automatisch denken aan foutaansprakelijkheid, maar dat is niet de enige vorm. Er is buitencontractuele en contractuele aansprakelijkheid,  aansprakelijkheid voor een dier of een derde, foutloze en foutaansprakelijkheid, enz… Voor specifieke aansprakelijkheden bedacht de wetgever zelfs specifieke wetgevingen.

In medisch recht gaat het vaak over de meest klassieke vorm: het onderzoek naar de aansprakelijkheid voor de eigen daad. Dit kan een contractuele of buitencontractuele vorm aannemen.

Deze ‘oervorm’ van aansprakelijkheid bestaat al heel lang. Recent werd de omschrijving opgenomen in het nieuwe artikel 6.5 van ons Burgerlijk Wetboek, dat van toepassing wordt op 01/01/2025:. ‘Eenieder is aansprakelijk voor de schade die hij door zijn fout aan een ander veroorzaakt.’ De onderliggende vraag is dus duidelijk. Heeft de arts een fout gemaakt die in oorzakelijk verband staat met de schade? Dat lijkt een simpele vraag, maar dat is het niet. We overlopen hierbij kort drie componenten: fout, schade en causaal verband.

De fout onder de loep

Heeft de arts een fout gemaakt tijdens het verlenen van de zorg? Dat is dé hamvraag. Al valt die eigenlijk uiteen in twee vragen.

1. Heeft de arts een wettelijke verplichting overtreden?

Hoe ernstig de overtreding is, is hier niet relevant. Het is eerder een ja- of neevraag, die regelmatig over het hoofd wordt gezien in de praktijk. Vreemd, want als het antwoord ‘ja’ is, spreken we per definitie van een fout. Neem nu de informed consent, de informatieplicht die een arts heeft. Houdt de arts zich hier niet aan? Dan heeft hij een fout gemaakt.

2. Heeft de arts gehandeld zoals je mag verwachten van een voorzichtig en redelijk arts, onder dezelfde concrete omstandigheden?

Indien het antwoord op de eerste vraag negatief is, wordt een tweede vraag gesteld. Heeft de arts zich als een ‘goede huisvader’ gedragen? Het gedrag van de arts wordt vergeleken met dat van een zeer goede, frisse, aandachtige arts die op de hoogte is van de meest actuele stand van de wetenschap, zonder de onrealistische verwachting dat de arts een soort alleswetende superman of -vrouw is. Hierbij gelden enkele beoordelingscriteria zoals het specialisme, de externe omstandigheden en de voorzienbaarheid van de gevolgen. Vanzelfsprekend is het een beladen vraag. In sommige gevallen is dat héél duidelijk – denk aan een voorwerp dat tijdens een operatie achterblijft in het lichaam. In andere cases roept het meer discussie op.

Oorzakelijk verband tussen fout en schade

Staat de fout vast? Dan moet er nog een causaal verband vastgesteld worden tussen die fout en de geleden schade. Een vraag die minstens even belangrijk is als alle vorige vragen in dit proces! De denkoefening die je hier moet maken: wanneer je de fout wegneemt uit de keten van gebeurtenissen, zou de uitkomst voor het slachtoffer dan anders (dus: beter) zijn geweest? Als dat zo is, dan is er sprake van een causaal verband. Deze vraag is vaak het moeilijkste stuk van een dossier. Artsen en hun verzekeraars proberen hier verwarring te zaaien. Het is natuurlijk ook niet zo zwart-wit. Want wat zou er zijn gebeurd als de fout niet gemaakt werd?

Onderzoek naar schade

De laatste vraag van het onderzoek: wat is de schade? Volgens het wetboek een breed begrip waaronder verschillende posten vallen. Dit verschilt van dossier tot dossier. De belangrijkste en meest bekende schadeposten bij ernstige medische ongevallen zijn de tijdelijke en blijvende persoonlijke, huishoudelijke en economische ongeschiktheden, maar er zijn er nog. Het gaat van esthetische en seksuele schade tot medische kosten, morele schade en het verlies van een schooljaar, enz… Een groot discussiepunt, blijkt in de praktijk. Het levert vaak een pittig debat op tussen raadsartsen onderling en raadsartsen en gerechtsdeskundigen. Schaderaming is een bijzonder complex juridisch beestje, zowel medisch-technisch als juridisch, en er worden veel fouten in gemaakt. Bijstand door een gespecialiseerde professional is dus een absolute noodzaak wie voor een resultaat met impact gaat.

Besluit

De ultieme vraag naar aansprakelijkheid lijkt dus eenvoudig: is er een fout gemaakt, en zo ja, heeft die bijgedragen tot het ontstaan van de schade? Simpel, toch? Niet dus. Zelfs basisprincipes zijn in het medisch recht voer voor discussie. En zelfs de aangestelde arts-gerechtsdeskundigen maken fouten tegen deze eenvoudige principes. We zoomden in deze blog in op foutaansprakelijkheid, maar ook de andere vormen kennen hun eigen uitdagingen. Elk dossier vraagt dus een andere aanpak. En dat vereist ervaring en een goede theoretische kennis.

Zelf je weg uitstippelen binnen het medisch recht is een hobbelige zaak. Je laat je best bijstaan door een advocaat die deze rechtstak door en door kent én een uitgebreid netwerk heeft. Gelukkig ben je bij Feitelijk Advocaten – en specifiek bij meester Mattias Tirez – aan het juiste adres.

We horen je verhaal graag. Neem contact op!